Deze vraag kreeg ik vanochtend, want: “er gebeurt momenteel zoveel in mijn leven en ik kan wel weer gaan zoeken op internet, maar dan verdwaal ik daar weer en word ik daar weer onrustig van…”.
Autonoom zenuwstelsel: (ortho)sympathicus & parasympathicus
Het autonoom zenuwstelsel regelt automatisch bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam, zoals je ademhaling, je hartslag, je bloeddruk, de energieproductie, de spijsvertering en de stofwisseling. Je hoeft hier niet over na te denken. Vroeger was het fysiek gezien een gevaarlijke tijd. Zodra er een tijger uit de bosjes sprong had je drie opties: vechten, vluchten of bevriezen. Voor deze acties bereidt het (ortho) sympathisch zenuwstelsel het lichaam voor. Een aantal automatische processen volgt elkaar snel op: je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt zich, je bloed stroomt naar je spieren…… je bent klaar om te vechten of te vluchten. Dat is ons primitieve, dierlijke overlevingsmechanisme.
De twee zenuwstelsels:
- Centrale zenuwstelsel, onder invloed van onze wil. Hiermee kun je, bijvoorbeeld, je spieren aansturen; bewegen
- Autonome zenuwstelsel, niet onder invloed van onze wil, we kunnen dit wel indirect beïnvloeden
Het autonome zenuwstelsel regelt automatisch de meeste onbewuste functies en processen in je lichaam, zoals je ademhaling, hartslag, bloeddruk, energieproductie, spijsvertering en stofwisseling. Over deze functies hoef je niet na te denken.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee regelsystemen met tegengestelde werking:
De sympathicus is de kant die ons in staat stelt te overleven in levensbedreigende situaties, te vechten, te vluchten en te presteren. De stof die hier bij hoort, is adrenaline en het activeert. In deze fase stijgt je hartslag, bloeddruk en ademsnelheid. Je lichaam verbruikt energie.
De parasympathicus is de rem en ook de oplader van je lichaam. Het is de tegenhanger van de sympathicus en is verantwoordelijk voor herstel, reparatie, opbouw en rust. Als de parasympathicus actief is, daalt je hartslag, daalt je bloeddruk, krijgen je spieren en organen voldoende bloed en zuurstof. Dit deel van het zenuwstelsel zorgt voor regeneratie, lichamelijke ontspanning, reparatieprocessen. Je herstelt.
Balans sympathische en de parasympatische activiteiten
Bij een gezonde leefwijze is er balans tussen de sympathische en de parasympatische activiteiten. Inspanning en stress worden afgewisseld met ontspanning en rust. Wanneer het ene gedeelte actiever wordt, wordt het andere gedeelte minder actief. Deze balans zorgt ervoor dat wij ons voortdurend kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving. Ons gaspedaal en onze rempedaal moeten goed op elkaar afgestemd zijn en beide moeten even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden. Om de balans te bewaren is het nodig om de sympathicus alleen dan te laten werken als het nodig is, in levensbedreigende situaties of in situaties waar extra lichamelijke of mentale inspanning wordt gevergd. En om de sympathicus vervolgens zo snel mogelijk weer uit te schakelen en de parasympaticus te laten domineren, zodat je lichaam kan herstellen.
Verstoring van de balans van het autonome zenuwstelsel.
Onze moderne tijd is enorm veeleisend: we hebben het razend druk, alles moet snel en dus hebben we ook veelvuldig te maken met stress. Op stress reageren we hetzelfde als de holbewoner en hierdoor wordt er steeds een beroep gedaan op ons “gaspedaal”. Dit “gaspedaal” wordt ongemerkt steeds een klein beetje verder ingetrapt. Deze overmatige activiteit van het sympathische zenuwstelsel, veroorzaakt op termijn een verstoring van de balans tussen het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel.
Langdurige stress en het autonome zenuwstelsel
Het gevolg van langdurige stress is dat de sympathicus te vaak en te lang wordt ingeschakeld (onbewust) en dat je hem niet weer kunt uitschakelen. Tegelijkertijd is de parasympaticus vaak uitgeschakeld en biedt onvoldoende tegenwicht. Door deze disbalans raakt je stresssysteem overbelast en ontstaan er stress gerelateerde klachten.
Je lichaam kan niet voortdurend in een verhoogde staat van paraatheid zijn. Als dit te lang aanhoudt, raakt de balans van het autonome zenuwstelsel blijvend verstoord en is er sprake van chronische stress. Daardoor kan de energieregeling in het lichaam verstoord raken. Soms is de sympathicus te actief (je ervaart een onrustig, nerveus of opgejaagd gevoel). Door langdurige en veel activiteit raakt deze zenuw uitgeput, wat zichtbaar en meetbaar is bij mensen, die langdurig gestrest of overtraind zijn. Soms is de sympathicus juist te passief. Veel klachten hangen nauw samen met een minder goed werkend autonoom zenuwstelsel. Een goede werking van het autonome zenuwstelsel is een basisvoorwaarde voor een goede gezondheid en het lekker in je vel zitten!
Een korte uitleg over het autonoom zenuwstelsel en het autonoom zenuwstelsel
Een paar eenvoudige (adem) oefeningen om het autonoom zenuwstelsel te beïnvloeden
